Ik begin er liever niet over, maar er bestaan mensen (en ze lopen zomaar vrij rond) die er een pervers genoegen in scheppen om andere mensen te bekritiseren op onjuist spatiegebruik. Meestal gaat de taalprof daar niet op in, want wie is hij nou helemaal om zich vrolijk te maken over andermans onschuldige afwijking?
Afgelopen uren raakte de taalprof echter verzeild in een discussie over de nieuwe naam van de lerarenopleiding van de Radboud Universiteit. Die luidde Radboud Docenten Academie. Al snel waren er enkele twitteraars die spraken van "een joekel van een spatiefout" of "pijnlijke fout," want mensen met de genoemde afwijking zitten ook niet gauw verlegen om loze toevoegingen die hun oordeel kracht moeten bijzetten. Tja, dan kan de taalprof toch niet zwijgend blijven toekijken.
Waar moet het naartoe als de spelling ons gaat vertellen hoe we onze eigen naam moeten schrijven? Als ik een zoontje heb dat ik Keessie noem, dan is er niemand die de knaap tegenhoudt als hij, eenmaal de jaren des onderscheids bereikt hebbende, zijn naam wil spellen als Casey, K.C., Kesie of desnoods Quaisy. Dat mag hij helemaal zelf weten. Natuurlijk, bij eigennamen bestaat er een officiële schrijfwijze die bij de geboorte wordt vastgelegd, maar ik kan tegenwoordig als vader bij de aangifte elk van de boven genoemde schrijfwijzen kiezen. Geen spellingregel die daarover gaat.
Die vrijheid bij de schrijfwijze van je eigen naam strekt zich ook uit tot het spatiegebruik. In Nederland zijn spaties in namen gebruikelijk bij voorvoegsels (van de Berg), maar er zijn ook mensen die namen hebben waarbij de voorvoegsels aan de naam zijn vastgespeld (Vanderbilt). Het zijn niet de spellingregels die deze keuze bepalen, maar de naamgevers.
(Even tussen haakjes: Tijdens de twitterdiscussie hoorde de taalprof van een studente die Van Goch heette, en die voor een tijdje in België studeerde. Daar werd haar naam in de uitslagen van de tentamens als Vangoch gespeld, en stond zij dus ergens achteraan in de lijst in plaats van vooraan. Die alfabetische volgorde lijkt mij tot de vrijheid van de onderwijsinstelling te behoren, die spellingverandering lijkt me onbehoorlijk).
Wat voor persoonsnamen geldt, geldt in dit opzicht ook voor namen van organisaties. Die worden weliswaar niet altijd wettelijk bij de geboorte vastgelegd, maar ook hier geldt dat niet de spellingwet, maar de naamgever de spelling bepaalt. Inclusief de spaties.
![]()
Maar is het dan niet provocerend, of dom, of arrogant, om als organisatie een spelwijze te kiezen die afwijkt van de spelwijze van de woorden waaruit de naam is opgebouwd? Dat lijkt me te kort door de bocht. Een woningcorporatie die een woonflat Nassaustaete noemt, kiest voor een afwijkende spelling van het woord state (wat op zichzelf al een vrijwel uitgestorven woord is) vanwege de associatie met oud en eerbiedwaardig. Die suggestie kun je bekritiseren, maar niet door de spellingvrijheid te betwisten. In het geval van de docentenacademie die zich Radboud Docenten Academie noemt, gaat het ongetwijfeld om het gebruik van de naam op de titelpagina van een document: als je de naam over drie regels wilt verdelen (zodat je een mooi gevuld blok krijgt), dan wil je liever geen koppelteken aan het einde van de tweede regel en een kleine letter op de derde. Hier gaat de esthetiek dus voor de conventionele spelling van de samenstellende delen.
Opmerkelijk in de kritiek is ook de focus op de tweede spatie in Radboud Docenten Academie. Over de eerste spatie hoor je niemand. Aangezien het om één woord gaat en Radboud geen bijvoeglijk naamwoord is, zou je tussen Radboud en Docenten ook een koppelteken verwachten, of zelfs helemaal niks, waardoor de "correcte" spelling Radbouddocentenacademie zou zijn. Blijkbaar is de spatie van Radboud Universiteit (wat dus eigenlijk ook Radbouduniversiteit zou moeten zijn) geheel ingeburgerd en geaccepteerd. De kritiek is dus ook nog slordig en inconsequent.
Het meest zorgelijk in deze discussie is eigenlijk nog het feit dat er mensen zijn die menen dat de taal in dienst staat van de spelling, in plaats van andersom. Hoe je ook denkt over een spellingnorm, ook als je vindt dat in verzorgde geschreven taal een zekere spellingnorm gehandhaafd dient te worden, dan is het nog zo dat die norm bedoeld is om het ons als taalgebruikers gemakkelijker te maken om met elkaar te communiceren (omdat bij een volledig vrije spelling mensen op den duur heel veel moeite zouden hebben om elkaars creatieve bedenksels te ontcijferen). Voor de spelling van eigennamen (die het juist van hun eigenheid, herkenbaarheid en onderscheidbaarheid van gewone woorden moeten hebben) is een spellingnorm helemaal niet dienstig.
En om het punt helemaal te zetten: de spellingregels zéggen ook helemaal niets over de spelling van spaties in eigennamen. Wél over de spelling van woorden die een eigennaam als onderdeel hebben, zoals Van Goghtentoonstelling en Middellandse Zeegebied (regel 6.7.3). Maar de spelling van onze eigen namen wordt gelukkig niet door de overheid voorgeschreven.
Afgelopen uren raakte de taalprof echter verzeild in een discussie over de nieuwe naam van de lerarenopleiding van de Radboud Universiteit. Die luidde Radboud Docenten Academie. Al snel waren er enkele twitteraars die spraken van "een joekel van een spatiefout" of "pijnlijke fout," want mensen met de genoemde afwijking zitten ook niet gauw verlegen om loze toevoegingen die hun oordeel kracht moeten bijzetten. Tja, dan kan de taalprof toch niet zwijgend blijven toekijken.
Waar moet het naartoe als de spelling ons gaat vertellen hoe we onze eigen naam moeten schrijven? Als ik een zoontje heb dat ik Keessie noem, dan is er niemand die de knaap tegenhoudt als hij, eenmaal de jaren des onderscheids bereikt hebbende, zijn naam wil spellen als Casey, K.C., Kesie of desnoods Quaisy. Dat mag hij helemaal zelf weten. Natuurlijk, bij eigennamen bestaat er een officiële schrijfwijze die bij de geboorte wordt vastgelegd, maar ik kan tegenwoordig als vader bij de aangifte elk van de boven genoemde schrijfwijzen kiezen. Geen spellingregel die daarover gaat.
Die vrijheid bij de schrijfwijze van je eigen naam strekt zich ook uit tot het spatiegebruik. In Nederland zijn spaties in namen gebruikelijk bij voorvoegsels (van de Berg), maar er zijn ook mensen die namen hebben waarbij de voorvoegsels aan de naam zijn vastgespeld (Vanderbilt). Het zijn niet de spellingregels die deze keuze bepalen, maar de naamgevers.
(Even tussen haakjes: Tijdens de twitterdiscussie hoorde de taalprof van een studente die Van Goch heette, en die voor een tijdje in België studeerde. Daar werd haar naam in de uitslagen van de tentamens als Vangoch gespeld, en stond zij dus ergens achteraan in de lijst in plaats van vooraan. Die alfabetische volgorde lijkt mij tot de vrijheid van de onderwijsinstelling te behoren, die spellingverandering lijkt me onbehoorlijk).
Wat voor persoonsnamen geldt, geldt in dit opzicht ook voor namen van organisaties. Die worden weliswaar niet altijd wettelijk bij de geboorte vastgelegd, maar ook hier geldt dat niet de spellingwet, maar de naamgever de spelling bepaalt. Inclusief de spaties.
Maar is het dan niet provocerend, of dom, of arrogant, om als organisatie een spelwijze te kiezen die afwijkt van de spelwijze van de woorden waaruit de naam is opgebouwd? Dat lijkt me te kort door de bocht. Een woningcorporatie die een woonflat Nassaustaete noemt, kiest voor een afwijkende spelling van het woord state (wat op zichzelf al een vrijwel uitgestorven woord is) vanwege de associatie met oud en eerbiedwaardig. Die suggestie kun je bekritiseren, maar niet door de spellingvrijheid te betwisten. In het geval van de docentenacademie die zich Radboud Docenten Academie noemt, gaat het ongetwijfeld om het gebruik van de naam op de titelpagina van een document: als je de naam over drie regels wilt verdelen (zodat je een mooi gevuld blok krijgt), dan wil je liever geen koppelteken aan het einde van de tweede regel en een kleine letter op de derde. Hier gaat de esthetiek dus voor de conventionele spelling van de samenstellende delen.Opmerkelijk in de kritiek is ook de focus op de tweede spatie in Radboud Docenten Academie. Over de eerste spatie hoor je niemand. Aangezien het om één woord gaat en Radboud geen bijvoeglijk naamwoord is, zou je tussen Radboud en Docenten ook een koppelteken verwachten, of zelfs helemaal niks, waardoor de "correcte" spelling Radbouddocentenacademie zou zijn. Blijkbaar is de spatie van Radboud Universiteit (wat dus eigenlijk ook Radbouduniversiteit zou moeten zijn) geheel ingeburgerd en geaccepteerd. De kritiek is dus ook nog slordig en inconsequent.
Het meest zorgelijk in deze discussie is eigenlijk nog het feit dat er mensen zijn die menen dat de taal in dienst staat van de spelling, in plaats van andersom. Hoe je ook denkt over een spellingnorm, ook als je vindt dat in verzorgde geschreven taal een zekere spellingnorm gehandhaafd dient te worden, dan is het nog zo dat die norm bedoeld is om het ons als taalgebruikers gemakkelijker te maken om met elkaar te communiceren (omdat bij een volledig vrije spelling mensen op den duur heel veel moeite zouden hebben om elkaars creatieve bedenksels te ontcijferen). Voor de spelling van eigennamen (die het juist van hun eigenheid, herkenbaarheid en onderscheidbaarheid van gewone woorden moeten hebben) is een spellingnorm helemaal niet dienstig.
En om het punt helemaal te zetten: de spellingregels zéggen ook helemaal niets over de spelling van spaties in eigennamen. Wél over de spelling van woorden die een eigennaam als onderdeel hebben, zoals Van Goghtentoonstelling en Middellandse Zeegebied (regel 6.7.3). Maar de spelling van onze eigen namen wordt gelukkig niet door de overheid voorgeschreven.